• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası

Ana Sayfaya Dönüş

En Çok Okunan Yazılarım

Güncel 

Yazılarım

Yorumlar

İletişim

Kadın ve Liderlik

(gtag.js) 

 Kadın ve Liderlik: Cinsiyet, insanların birbirlerini kategorilere ayırmaları esnasında bilişsel açıdan kullanılan ilk veridir. Bu nedenle İlk karşılaştığımız kişiyi ilk olarak cinsiyetini anlamaya çalışırız ve ona göre beynimizde sınıflandırırız. Günlük yaşamda cinsiyet olarak sınıflandırma ve ayırım yapmak bizim doğal, tepkisel bir yaklaşımımız olduğu için Liderlik konusunda kadın ve Erkeklerin değerlendirilmesinde cinsiyet temelli yaklaşım olup olmadığı konusunda çalışmalar yapılmıştır. 

Günümüzde liderlik denince genelde İnsanların aklına erkekler gelmektedir. Genelde bu cinsiyet ayırımlı bir yaklaşım olmaktadır. Yazının başlığını düşünürken liderliğin cinsiyeti olmayacağı düşüncesi ile kadın liderler gibi ayırımcı bir başlık yerine Kadın ve Liderlik başlığını kullanmaya karar verdim.

Genelde toplumda liderlik gücü Erkeklerin elinde olup, üst düzey yöneticilik pozisyonları erkekler hakim durumdadır. Kadınlar Üst düzey yönetici pozisyonlarında yer elde etmek için çalışmaktadırlar. İş hayatında kadın ve erkek rekabet içerisindedir ve lider pozisyonlara çıkabilmek için mücadele etmektedirler. Kadın ve Erkek için liderlikte uyguladıkları davranış tarzlarında farklılıklar vardır.


Kadın ve Erkeklerin liderlik değerlendirilmesi konusunda yapılan çalışmalar:

1980 yılında Nieva ve Gutek, 1970‟li yıllarda gerçekleştirilmiş liderlik davranışının değerlendirilmesinde cinsiyet yanlılığı sorununu ele alan çalışmalarla ilgi bir literatür taramasının sonucunda benzer özelliklere veya performansa sahip kadın ve erkeklerin değerlendirildiğinde erkeklerin kadınlara oranla daha olumlu değerlendirildiklerini ve erkeklerin performanslarının daha olumlu nedenlere yüklendiğini tespit etmişlerdir.

Heilman, Block, Martell ve Simon (1989), Nieva ve Gutek‟in (1980) bulgularına benzer şekilde liderlik davranışının değerlendirilmesinde erkeklerin kadınlara göre kayırıldığını tespit etmişlerdir.

Eagly, Karau ve Makhijani (1995), askeriye ile ilgili çalışmalarda erkeklerin kadınlara göre daha etkili liderler olarak tanımlandıklarını bulmuşlardır. Woehr ve Roch (1996) yaptıkları bir çalışmada liderlik davranışının değerlendirilmesinde erkeklerin kadınlarla karşılaştırıldığında kayırıldıklarını rapor etmişlerdir

Diğer taraftan; liderlik davranışının değerlendirilmesinde değerlendiren kişinin cinsiyetinin etkileri üzerine yapılan 1985 yılında Izraeli tarafından yapılan çalışmada değerlendiren kişinin cinsiyetinin liderlik davranışının değerlendirilmesinde etkili olmadığını rapor etmişlerdir.

Looney, Kurpius ve Lucart (2004), orduda görev yapan lider pozisyonundaki askerlerin performanslarının nasıl değerlendirildiği üzerine yaptıkları çalışmada değerlendiren kişinin cinsiyetinin liderlik davranışının değerlendirilmesi üzerinde etkisi olmadığını bulmuşlardır.

Farklı zamanlarda ve farklı yerlerde yapılan çalışmalarda değişik sonuçlar elde edildiği görülmektedir. Bu nedenle cinsiyet yaklaşımı yerine daha çok davranış farklılıklarına odaklanmanın doğru olduğu yaklaşımı ile araştırmacılar liderin liderlik stilinin liderlik davranışının değerlendirilmesini nasıl etkilediği üzerine yoğunlaşmışlardır.

Yönetsel Becerilerin geliştirilmesi Eğitimi için Tıklayınız.


Kadın ve Erkeklerin liderlerin ve yöneticilik yaklaşım farklılıkları:

Liderliğin cinsiyeti olamayacağına göre liderlik teorisinden hareketler kadın ve Erkek için liderlik konusunda benzerliklerinin ve farklılıklarının neler olduğuna birlikte bakalım.

Genellikle erkek liderler bulunan bazı özellikleri rekabet, odaklama, amaca kilitlenmek, yaratıcılık, performans yönünden  en iyi olmak için arzusu vardır. Kadın liderler de bulunan bazı  özellikler, sosyal beceri ve sosyal etkileşim, iletişim konuşma tarzı, farklılıkları kabul, çok yetenekli olmak ve Takım Ruhu oluşturma olarak sayılabilir. Bu şekilde sayılmakla birlikte bu özellikler cinsiyete bağlı olarak sınırlanmaz her iki grupta bu özellikleri etkin olarak kullanabilmektedir.

Kadın ve Erkeğin liderlik tarzlarında temelde genel olarak davranış farklılıkları vardır.

1)           İletişimi ele aldığımızda erkekler daha çok dikey iletişim tarzını tercih ederken, Bu iletişim tarzı ile hiyerarşiyi kuvvetlendiririken, bu tarz ile yukarıdan aşağıya bilgi akışını sağlamayı hedeflemektedir. Kadınlar ise yatay iletişimi tercih ederek Takım Ruhu yaratarak insanlar arasındaki ilişkileri kuvvetlendirmektedir.
 
2)           Erkekler olaylara daha objektif bir yaklaşıma sahip olarak duygusallıktan uzak, daha çok anlaşmalara, sözlere, kurallara ve akla önem vermeyi tercih etmektedir, Kadınlar ise Sezgileri, duygusallık ve yaşananlar önemlidir. konuları daha çok kişisel deneyimlerine önem vermektedirler.
 
3)           Erkekler hedef ve sonuç odaklı olarak çalışmayı tercih ederlerken ve her önlerine çıkacak konuyu açıkça anlamak için çalışırlar ve engelleri adım adım aşarak planlama yaparak hedeflere ve sonuçta başarıya ulaşmayı isterler. süreçleri tasarlayıp, bu süreçleri izleyerek hedeflere ulaşmak önemlidir. Kadınlar konuyu daha geniş açıdan değerlendirerek büyük resmi daha net görebilirler. Kadınların sezgilerinin kuvvetli olması bu konuda katkı sağlar. Fakat çok fazla detayı incelemek ve çok fazla detaycı olmak, hedefe ulaşmada yavaşlatıcı ve engelleyici olabilir. sonuca ulaşmak kadın için önemli olmakla birlikte yönteminde önemi vardır.
 

Sun Tzu Felsefesiyle Stratejik Yönetim ve liderlik için Tıklayınız.


Kalıplaşmış yaklaşımların dışında kadın ve Erkekler, farklı yaklaşımlar ortaya koyabilmektedirler, Bazen erkek bir lider duruma göre kadınların bakış açısı ve yaklaşımını ortaya koyarken bazen de kadınlarda tam tersini yapabilmektedir. Günümüzde tablodaki özelliklerin sınırlamaları dışında eğitim ve tecrübe ile davranış kalıpları kırılabilmektedir.
 
Kadın ve erkeklerin çatışma yönetiminde farklı yaklaşımları vardır. Kadınlar daha çok grubun hedeflerini ve stratejileri takip ederken, Erkekler bireysel hedefleri, Kişisel seviyede takip ederler, kadınlar çatışmanın oluşmaması için farklılıkları azaltan bir yaklaşımla çalışanları destekleyici ve yardımlaşan bir yaklaşım izlerken, erkekler daha çok rekabete dayalı, doğrudan hedefe ulaştıracak yaklaşımı tercih eder.

 

Erkek

Kadın

İletişim

Dikey

Yatay

Gerçeğe Bakış Açısı

Nesnel

Öznel

Algıları

Detaycı

Kapsamlı

Başarı Yöntemi

Hedef Odaklı

Süreç Odaklı

Tablo:  Erkek ve Kadın liderlerin algıları (Palmu-Joronen 2009)
Davranış Farklılıkları hangi liderlik tiplerine yol açmaktadır.

            Yukarıda anlatılanların ışığında kadın ve Erkek liderlerin genel olarak liderlik yaklaşımları ve yönetim şekillerinde ne fark vardır?

Liderliğin kadın ve erkek olmakla bir alakası yoktur, yani cinsiyet ile sınırlanamaz. Yalnızca lider olarak doğulmaz liderlik özellikleri sonradan elde edilebileceği gibi eğitimle geliştirilebilir. Erkek veya kadın çocukluğundan itibaren liderlik yeteneklerini elde ederler ve üniversite öğrenimleri boyunca çevrelerinin etkisi ile bunu geliştirirler. Liderlik sınıflamasında bir çok çeşit saymak mümkün olmakla birlikte;
Temel anlamda liderliği 3 sınıfa ayırırsak,

1. Otoriter: daha çok otorite koyan ve sınırlamalar getiren bir yaklaşım,

2. Demokratik, (katılımcı); çalışanların düşüncelerini söyleyebildiği ve daha çok katkıda bulunabildiği bir yaklaşım

3. Serbestlik tanıyan yönetim tarzı, bırakınız yapsınlar; Bu yaklaşımda verimliliğin düşük olduğu tespit edildiği için yöneticiler genel olarak tam serbesti vermekten kaçınmaktadırlar,

Erkekler genel olarak otoriter liderlik tarzını çevre ve ortama bağlı olarak uygularken kadınlar daha çok demokratik ve otoriter liderlik tarzının karışımını tercih etmektedir.

Kişisel imaj ve Beden dili Eğitimi için Tıklayınız.


Liderlik stilinin başarılı olup olmadığını anlamak için takipçileri üzerindeki etkisine bakmak gerekir. Her yöneticinin kadın veya erkek olsun kendi bilgi, tecrübe birikimlerine göre davranış tarzları olmakla birlikte, liderler ortama, şartlara ve yönettiği grubun tecrübe, algı ve eğitim durumuna göre tarzını seçmekte veya duruma göre değiştirebilmektedir.

Türk destanlarında Kadın Liderler ve Liderlik

Son dönemlerde yaptığım çalışmalarda liderlik anlayışının Türk destanlarında nasıl ele alındığını ve destanların toplum yapısına ve lider yetiştirmede nasıl rol oynadığını anlamaya çalıştım. Bu çalışmalardaki amacım verdiğim liderlik eğitimlerinde yalnızca batı dünyasının penceresinden değil, konuya daha farklı pencerelerden bakabilmekti. Bu süreçte değişik yayınları okurken liderlik konusunda Türk toplumunda kadınların Destanlarda nasıl ele alındığına ve Cinsiyet ayırımı yapılıp yapılmadığına dair değerlendirme yapma şansım oldu. Buna Göre;

Dede Korkut Oguznamelerinde evlenmeler daha çok beşeridir, fakat Alpler kendi dengi ve kendi gücü ile boy ölçüşebilecek, gerektiğinde eşit mücadele edecek Kadınlarla evlenmeler görünmektedir. Hatta Türk toplumuna dışarıdan alınan sevgililerde destanlarda aynı güçte yer almaktadır.
 
Trabzon tekfurunun Kızı selcen Hatun, savaş meydanlarında yavuklusu Kantura'lı ile beraber savaşır hatta kantura'lının haberi olmadan babasının 600 kişilik kuvvetinin üzerine saldırır.

Yine başka Bir örnekte Kaybolan oğlunu aramak isteyen Dirse Hatun Kocasına şöyle Konuşur.

Ağır Hazine Boş leşker alayım
Azgun dinli kafirlere ben varayım
Yaralananıp kazılık atımdan inmeyince
Yenüm ile alca kanuni silmeyince
Kol Bud olup yer üstüne düşmeyince
Yalnuz oğul yollarından dönmeyeyim.

Görülüyor ki binlerce yıllık Türk destanlarında;

1.Türk destanlarında liderlerin taşıdığı kişisel özelliklerin günümüzde geçerliliğini koruduğu ve değişmediği görülmektedir.
 
2.Kadın ve Erkek olarak liderlikte cinsiyet ayırımı yapılmamaktadır, Yani liderin cinsiyete göre sınıflandırılması yoktur.
 
3.Savaşta birliklere önderlik etmektedir. Davranışlarının temelinde gücün kaynağı olarak hüner ve Erdem görülmektedir. Toplum tarafından Lider olarak kabul edilmektedirler.
 
4.Eşler ile denk kuvvettedir hatta Kadınlar eşleri ile baş edecek yetenek ve Kuvvettedir. Bu yalnızca fiziki anlamda değil aynı zamanda otorite ve karar verme anlamındadır. Gerçek lider yetkisi olan, karar verebilen ve ceza ve ödül dağıtımında yetki ve otoritesini kullanabilendir.

İstihbarat kelimesinden korkuyoruz, Sonra Rakibimizi Bilmeden Rekabetten bahsediyoruz. Bu nasıl Olacak!

Rekabet İstihbaratı Eğitimi için Tıklayınız.


Sonuç Olarak;

Günümüzde batı bilim adamlarının cinsiyet ayırımı temelinde başladığı değerlendirmelerin zamanla daha çok davranış farklılıkları üzerine yönelirken, destanlarımız bize binlerce yıl öncesinde toplumumuzda cinsiyet temelli olmayan ve liderlik fonksiyonunu hikayeler üzerinden anlatmaktadır.

Destanlarda liderler hüner ve yetenekleri, cesaretleri ile öne çıkmaktadırlar. Türk destanlarında atadan Evlada geçen bir liderlik anlayışı yoktur. Toplumun onu lider kabul etmesi ve buna layık olması gerekmektedir. Yani ehliyet ve liyakat üzerinden lider olunmaktadır.

Kadın ve Erkeklerin liderlik tarzlarındaki farklılıklar erkek yada kadın olmalarından değil davranış farklılıklarından kaynaklanmaktadır.

Gerçekte ön yargılı bir yaklaşım yerine Liderin Erkek mi yoksa Kadın mı olduğuna Cinsiyet temelli değil; Çalışanlar tarafından kimin lider olarak kabul edildiğine bakmamız gerekmektedir.

Çalışanlar kimi lider olarak kabul ediyorlar ise lider o'dur. Kadın yada erkek olmaları değil onların takipçilerinin lider kabul etmesi önemlidir.

Türk destanlarının gençlerimizce okunması ile yalnızca liderlik eğitimine katkı sağlanmasının yanı sıra kültürel ve tarihsel anlamda bilgi birikimin sağlanması sonucu elde edilebilecektir.

Beğendiğiniz yazıları dostlarınızla paylaşınız.

Saygılarımla
 
Fikret GÜZELLER
 
Faydalandığım Kaynaklar:

Yazar:

Kaynaklar

Ali Öztürk

Türk Destanları

FATİH KAYA

Tez:Kutadgu Bilig'e göre Liderlik Eğitimi

Elsi Lahti

Tez: Women and leadership: Factors that influence women's career success Female leaders' reflections on their career development and leadership

Ainura Kadyrkulova

Tez: Female and Gender Leadership

M. Lynn Amedy

Tez:A Qualitative Study of Female Superintendents: Leadership behavior in Context